Sosial sığorta – müvafiq normativ hüquqi aktlarda nəzərdə tutan hallarda işçilərin əmək münasibətləri prosesində itirdikləri gəlirlərinin müəyyən olunmuş qaydada və məbləğdə əvəzinin ödənilməsi, habelə onların itirilməsinin qarşısının alınmasına yönəldilmiş təminat formasıdır.
Sığortalı Azərbaycan sosial sığorta-nın növlərini təqdim edir:
YAŞA GÖR PENSİYA
Yaşa görə pensiya – itirilmiş gəlirin kompensasiyası üçün vətəndaşlara verilən aylıq pul ödənişidir. Bu pensiyanı almaq üçün icbari sosial sığorta üzrə dövlət sisteminə ödənişlərin edilməsi lazımdır. 63 yaşına çatmış kişilər və 60 yaşına çatmış qadınlar yaşa görə pensiyanı almaq hüququna malik olurlar. Pensiyaya çıxma anında işçinin 12 aylıq sığorta stajı olmalıdır. Uzun müddət ərzində zərərli və ya təhlükəli işlərdə işləyən insanlar, beş uşağı olan analar üçün vaxtından əvvəl pensiyalar nəzərdə tutulur.
Yaş üzrə əmək pensiyası mürəkkəb düstur əsasında hesablanır və üç elementdən ibarət olur:
Baza,
Sığorta,
Yığılan (fərdi pensiya hesabı)
Hər bir komponentin özünəməxsus hesablama qaydaları mövcuddur. Baza hissəsi icbari dövlət sosial sığortası və dövlət büdcəsi hesabına maliyyələşir. 2016-cı ildə onun miqdarı 10% artırılmaqla 110 manat olmuşdur. Pensiyanın sığorta və yığılan hissələri icbari dövlət sosial sığortası-nın vəsaitləri hesabına ödənilir. Sığorta hissəsi sığorta ödənişləri əsasında iş ili ərzində əmək haqqının 25% həcmində hesablanır (22% işəgötürənlərə, 3 % işçilərə ödənilir).
Mənbələr: 2014-2020 illərdə Azərbaycan Respublikasında pensiya təminatı sisteminin islahatı konsepsiyası; “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının 54-IIIГ nömrəli 07.02.2006 tarixli qərarı; “Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının 18.02.1997 tarixli 250-IQ nömrəli qərarının 4 və 6 maddələri; “Əmək pensiyalarının sığorta hissəsinin indeksasiyası haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 25.01.2016 tarixli 1721 nömrəli sərəncamı, “Əmək pensiyasının baza hissəsinin artırılması haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16.01.2016 tarixli 1704 nömrəli sərəncamı.
AİLƏ BAŞÇISINI İTİRMƏYƏ GÖRƏ PENSİYA
Ailə başçısının itirməyə görə pensiya – ailə başçısının ölümü ilə bağlı onun himayəsində olan əmək qabiliyyətini itirmiş ailə üzvlərinə dövlət sosial müdafiə fondunun vəsaitləri hesabına ödənilən aylıq pul ödənişidir.
Bu pensiya o zaman ödənilir ki, vəfat etmiş ailə başçısı qanunvericiliklə tələb edilən əmək (sığorta) stajına malik olmuş və ya müddətindən asılı olmayaraq müəyyən fəaliyyət növünü (iş, xidmət və s.) həyata keçirmiş olsun. Bu o deməkdir ki, ailə başçısı əlillik üzrə pensiyanın müəyyən edilməsi üçün tələb edilən əmək (sığorta) stajına malik olmalıdır. Belə staj olmadıqda, pensiya stajın faktiki müddətinə müvafiq olaraq hesablanır.
Ailə başçısını itirməyə görə pensiyanın təyin edilməsinə əsas ailə başçısının ölümü (əmək zədəsi, peşə xəstəliyi və ya ümumi xəstəlik, bədbəxt hadisə nəticəsində) və ya itkin düşməsidir. Qanunvericiliyə görə “ailə başçısı” dedikdə ər başa düşülür, buna görə də ananın ölümü zamanı ailə başçısını itirməyə görə pensiya təyin edilmir.
Ailə başçısını itirməyə görə pensiyanı miqdarı 55 manatdır, lakin hökumət onun 10% artırılmasını planlaşdırır.
Əgər həyat yoldaşı ailə başçısını itirməyə görə pensiyanı almaq hüququna malik olan yeganə ailə üzvüdürsə, ona təsbit edilmiş dərəcəyə görə pensiyanın baza məbləğinin 100% ödənilir. Hər iki valideynini itirənlərə, ölmüş tək ananın hər bir uşağına, ölmüş işçinin tək uşağına təsbit edilmiş dərəcəyə görə valideynləri itirməyə görə müavinətin baza məbləğinin 100% ödənilir. Dəfnə görə müavinət müavinətin əsas dərəcələrinin üç misli həcmində ödənilir.
Mənbələr: “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının 54-IIIГ nömrəli 07.02.2006 tarixli qərarı; “Sosial müavinətlərin artırılması haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 19.01.2016 tarixli 747 nömrəli fərmanı; “Sosial müavinətlərin artırılması haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 29.08.2013 tarixli 973 nömrəli fərmanı.
Sığortalı Azərbaycan – https://sigortaliazerbaycan.com/ – Sigorta Medya Nəşridir – bütün hüquqlar qorunur
Sigorta Medya Türkiye – www.sigortamedya.com.tr
– Sığorta növləri və ümumi sığorta fəaliyyətləri haqqında ətraflı məlumat almaq üçün veb saytımıza daxil ola bilərsiniz. Hər gün daha inkişaf etmiş cəmiyyət olmaq məqsədi ilə addımlar atırıq. Sığorta xidmətlərinin nə qədər vacib olduğunu izah etmək, üçün ən son məlumatları və xəbərləri daxil edirik. Faydalanmaq istədiyiniz sığorta növləri haqqında ətraflı məlumat əldə etmək üçün saytımıza nəzər yetirə bilərsiniz. Saytımız vasitəsi ilə eyni zamanda həm fərdi həm korporativ sığorta növləri ilə tanış ola və bütün suallarınıza dərhal cavab ala bilərsiniz. Bizim saytımızın köməyi ilə şəxsi pensiya və həyat sığortası ilə bağlı maraqlandığınız bütün suallara cavab tapa bilərsiniz
