Süveyş Kanalı – Bu günlərdə “Ever Given” adlı gəminin Asiyadan Avropaya yük daşıyarkən Süveyş kanalında ilişib qalması dünya mətbuatının gündəminə çevrilib. Bu hadisə Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin əhəmiyyətini daha da artırıb. Azərbaycan ərazisindən də keçən bu beynəlxalq mahiyyətə malik olan nəqliyyat dəhlizi Cənub-Şərqi Asiya ilə Qərbi Avropanı birləşdirir. Bu dəhlizdən yüklər daha tez, daha ucuz və daha təhlükəsiz daşınar.
Süveyş kanalında baş verən hadisəyə qayıdaraq qeyd etmək lazımdır ki, yük gəmisinin kanalın dayaz sularına ilişib qalması dünya iqtisadiyyatına 10 milyard dollar həcmində ziyan vurub. Bu barədə araşdırma aparan Almaniyanın “Allianz” sığorta şirkəti bəyan edib ki, gəminin kanalda ilişib qalması keçidin tam bağlanmasına səbəb olub və digər gəmilərin də yolunu bağlayıb. Asiyadan Avropaya dəniz vasitəsilə yükdaşıma tam dayanıb ki, bu da yük sahibi olan ölkələrlə birlikdə dünya iqtisadiyyatına 10 milyard ziyan vurub. Nəzərə çatdırılıb ki, Süveyş kanalı bir neçə gün də bağlı qalarsa, bu rəqəm arta bilər.
Şirkətin mütəxəssisləri hesab edirlər ki, kanalın bağlı qalması davam edərsə, dünya ticarət dövriyyəsi 2 faiz aşağı düşəcək.
Avropaya neft daşıyan 15 milyon ton yanacaq yükü olan 10 tanker kanalın təmirini və “Ever Given” gəmisinin dartılaraq daha dərin sulara çəkilməsini gözləyirlər. Bu isə heç də asan və tez başa gələn iş deyil. Mütəxəssislər bildirirlər ki, belə ağır gəmilərin dartılması və kanalın təmiri 1 ay vaxt apara bilər. Təsadüfi deyil ki, kanalın bağlanması dərhal dünya neft bazarına təsirini göstərdi və neftin qiyməti birdən-birə 6 dollar yüksəldi.
Kanalın bərpasına bu sahədə ixtisaslaşmış xilasedici şirkətlər cəlb olunub. İnsident dünya üzrə yükdaşımaların da qiymətinə təsir göstərib. Konteyner yükü daşıyan şirkətlər qiymətləri 2 dəfə artırıblar.
Göründüyü kimi Süveyş kanalında baş verən texniki qəza bütün dünya iqtisadiyyatına və bazarına olduqca böyük mənfi təsir göstərib. Kanalda ilişən yük gəmisi Yaponiyanın dəniz nəqliyyatı üzrə ixtisaslaşmış “Shohei Kisen” şirkətinə məxsusdur və nəzərə çatdıraq ki, şirkətin maliyyə itkisi də heç də az olmayacaq.
“Ever Given” gəmisinin uzunluğu 400, eni 59 metrdir. Üzərində 224 min ton yükü olan gəmi Çindən Hollandiyanın Rotterdam limanına üzürdü. Gəmi Yaponiya şirkətinə məxsus olsa da, İndoneziyanın yükdaşıma şirkətinə icarə verilib. Deməli, gəmi Cənub-Şərqi Asiyadan yükləri Süveyş kanalı ilə Avropaya daşıyırdı.
Yüklərin Avropaya daşınması üçün alternativ Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi də mövcuddur. Lakin bu dəhlizin tam formalaşması üçün çox az iş qalıb. Qəzvin-Rəşt-Astara (İran)–Astara (Azərbaycan) dəmir yolu xətti hazır olduqda Asiyadan yüklənən gəmilər Hind okeanını üzüb keçərək Süveyş kanalı vasitəsilə deyil, İranın Oman dənizindəki Çabahar və Fars körfəzindəki Bəndər Abbas limanları vasitəsilə Avropaya daşına bilər.
Yaponiyada daxil olmaqla, Çin, İndoneziya, Hindistan və digər iri iqtisadiyyata malik olan dövlətlərin limanlarından çıxan gəmilər Çabahar və Bəndər Abbas limanlarına daxil olaraq yükləri qatarlara boşaldacaq. Yük qatarları isə Qəzvin-Rəşt-Astara (İran)–Astara (Azərbaycan) dəmir yolu xətti ilə Rusiya və Şərqi Avropaya çatdırılacaq. Mütəxəssislərin hesablamalarına görə, Asiyadan Avropaya yüklər Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi ilə daşınsa, 15 günə mənzil başına çatdırılacaq. Süveyş kanalı ilə yüklər Avropaya 1 ay müddətində çatdırılır. Eyni zamanda, nəqliyyat xərcləri azalır və yüklərin təhlükəsizliyi təmin olunur.
Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin əsas seqmenti olan Qəzvin-Rəşt-Astara (İran)–Astara (Azərbaycan) dəmir yolunun Qəzvin-Rəşt hissəsi artıq 2 ildir ki, istismara verilib. Lakin yolun Rəşt-Astara hissəsində isə işlər davam edir.
İran ilə Azərbaycan Süveyş kanalında baş verən insidenti nəzərə alıb tez bir zamanda Rəşt-Astara dəmir yolu xəttini inşa edərək başa çatdırmalıdırlar.
Təsadüfi deyil ki, Hindistan Çabahar limanının yenidən qurulmasına bu günə kimi 200 milyon dollardan artıq sərmayə yatırıb. Liman iri yük gəmilərini qəbul etmək imkanındadır. Hazırda onun yükaşırma imkanı ildə 8 milyon tondur.
Yuxarıda deyilənləri nəzərə alaraq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin Azərbaycan üçün əhəmiyyətini qeyd etmək lazımdır. Azərbaycan tranzit məntəqəsinə çevrilməklə yanaşı, büdcəyə valyuta axınına nail olacaq. Logistika mərkəzi olmaqla yanaşı, Azərbaycan həm də siyasi zəmanət də qazanacaq -mənbə: azertag.az
Sığortalı Azərbaycan – https://sigortaliazerbaycan.com/ – Sigorta Medya Nəşridir – bütün hüquqlar qorunur
