Sığortalı Azərbaycan silsilə müsahibələrinə davam edir, bu səfərki qonağımız; sığorta vasitəçisi Şahin İsmayılov.
– Avtomobillərin icbari sığortası ilə bağlı hansı problemlər var? Və bu problemlərin baş vermə səbəbi nədir?
-İlk olaraq icazə verin, sığorta sektorunun ölkə iqtisadiyyatı üçün xüsusi əhəmiyyətli bir sahə olduğunu vurğulayım.
İcbari Sığortalar haqqında yeni qanunun qəbulu, 2011-ci ilədən etibarən ölkəmizin iqtisadi həyatına bir yenilik və inkişaf perspektivi gətirdi.
Bir çox sığorta şirkətlərinin bu sahədə lisenziya alaraq fəaliyyətə başlaması,ölkəmiz üçün bir yenilik,iqtisadi fəallıq,yeni iş yerləri və yeni fəaliyyət növləri üçün yaşıl işıq yandırdı.
Nəzərə alsaq ki,həmin illərdə nəğdsiz ödəniş sisteminin zəif inkişafı külli miqdarda pul kütləsinin dövriyyədən kənar qalmasına səbəb olurdu və belə vəziyyət büdcədən maliyyəşən təşkilatlar üçün,həmçinin təqaüdçülər üçün böyük problemlər yaradırdı.
İcbari Sığortalar haqqda qanunun qüvvəyə minməsi və bazara 1 milyon 300 min avtomobil çıxardılması elə ilk aylardan dövriyyəyə milyonlarla manatın qayıtmasına və maliyyə sahəsində bir çox problemlərin çözülməsinə səbəb oldu.
İlk illərdə icbari sığortalar üzrə sektorunun sürətlə inkişafı və sonradan könüllü sığorta növlərinin də bu prosesə qoşulacağı gözlənilsə də, təəssüf ki, gözləntilər öz nəticəsini vermədi.
Ölkədə bir neçə dəfə devolvasiya olması,qiymətlərin və təmir xərclərinin artması,əvəzində sığorta haqqlarının bonus-malus sistemi üzrə azalması, təminatın uzun illər dəyişməməsi sığorta şirkətlərinin maliyyə sisteminə ağır zərbə vurmuş oldu.
Digər tərəfdən bazarın fəaliyyətə başlamasının elə ilk illərindən,bazarda yaranmış qeyri ədalətli rəqabətliliyin hökm sürməsi, mövcud sığorta şirkətləri arasında böyük uçurum yaratdı.
Bazarda kifayət qədər paya sahib ola bilməyən sığorta şirkətləri vəziyyətdən çıxmaq və müştəri cəlb edə bilmək üçün qeyri qanuni satış praktikasına start verdilər. Qanunsuz endirimlər, yüksək faiz verilməsi mexanizmi işə düşdü. Nəticə “uğurlu” oldu. Bazarda satış rekordları vuran şirkətlər peyda oldu.
Daha çox satış və bazar birincisi… Birincilik uğrunda mübarizə qızışdı.
Şirkətlərin marketinq siyasətinin yanlış relslər üzərində qurulması əldə edilmiş milyonlarla vəsaitin düzgün tənzimlənməməsi öz əks effektini çox gözlətmədi.
Xərclənmiş vəsait, hadisələrin sayının artması, sığorta haqqlarının azalması və təmir xərclərinin bir neçə dəfə yüksəlməsi,şirkətlərdə ödəniş problemini ortalığa çıxartdı. İnsanların sığorta şirkətlərinə inamı sıfırlandı.
Nə etməli?…
Necə etməli?…
Sığorta şirkətləri “orijinal” həll yolu tapdılar.
Kiçik mühərrij həcimli avtomobillərin icbari sığortasından imtina etmək…
Əvvəl bir, sonra bir neçə şirkət bu prosesi öz çıxış yolu kimi gördü və İcbari Sığortalar haqqında Yeni qanunun tələblərini kobud surətdə pozaraq, agentlərə müəyyən avtomobillərin icbari sığortası müqabilində cərimə ediləcəkləri barədə bildirişlər göndərildi.
Bazar buna necə reaksiya verdi?
Bir neçə şirkətin müəyyən avtomobil markalarını qara siyahıya salması,digər şirkətlərin satış həcmlərində avtomatik artıma səbəb oldu.
Bununla da o şirkətlər də özlərini çox satış, çox hadisə və daha çox ödəniş “bataqlığına” atdılar.
Nəticə Sığorta şirkətləri üçün və sığorta bazarı üçün faciəvi bir durum yaradıb.
“Qara siyahıya” düşmüş avtomobillərin sayı artıq 36-ya çatıb. Bir neçə şirkət istisma olmaqla,demək olar ki, bütün şirkətlər xüsusi siyahı üzrə satış edirlər. Ağentlərə bir çox marka-model üzrə icbari sığorta satışı üçün komissiyaların verilməsi dayandırılıb. Sığorta agentləri çox böyük təzyiq altındadırlar və nə etməli olduqlarını bilmirlər.
Sığorta bazarı bir növ iflas həddinə çatıb və hələ ki, tunelin sonunda işıq görünmür.
Çox təəssüf…
-Bu problemlərin həlli ilə bağlı fikirlərinizi bizimlə bölüşün,zəhmət olmasa.
-Problemin həlli barədə onu deyim ki, bu ilk növbədə Sığorta şirkətlərinin və nəzarətedici orqanların vəzifısidir. Və bu problemin yaranması onları daha çox narahat etməlidir.
Digər tərəfdən o nə Sığorta şirkəti olar ki,durub sığorta agentinin məsləhəti ilə problem həllinə başlasın? Bu real görünməyən məsələdir.
Buna baxmayaraq, problemin həlli istiqamətində dəfələrlə səsləndirdiyim fikirlərimi bit daha sizin saytın oxucuları eçün də təkrar edərəm.
İlk əvvəl ptoblemin nədən qaynaqlandığını aşkar edib,adekvat tədbirlər görmək lazımdır.
Yaranmış problem məhz Sığorta şirkətlərinin yarıtmaz işinin nəticəsidir.
Ən birinci məsələ insanların etimadını bərpa edib,onları sığorta işinin vacibliyinə inandırmaqdan başlayır. Bu halda Əmlakın icbari ssığortası və könüllü sığorta növləri üzrə satışları artırmaq mümkündür.
Təssüf ki, bu istiqamətdə Sığorta şirkətləri hər hansı bir addım atmaqda maraqlı görünmürlər.
İcbari avtimobil sığortası üzrə təxirəsalınmaz tədbirlərə start verilməlidir…
İlk olaraq:
İcbari Sığortalar haqqında qanun günümüzün tələblərinə cavab vermir və bu qanun yenidən işlənərək, təsdiq olunmalıdır.
Bonus-malus sistemi ləğv olunmalıdır.
İcbari sığorta haqqı avtomobillərin mühərrik həcminə görə deyil,qabaritinə görə vı qiymətinə görə hesablanmalı,çox bahalı avtomobillər üçün daha yüksək sığorta haqqı təyin edilməlidir.
Sürücülük təcrübəsi az olan sürücülər üçün yüksək sığorta haqqı təyin olunmalıdır.
İl ərzində 2 və daha çox qəza törətmiş sürücülər üçün çox yüksək məblər slğorta haqqı təyin olunmalıdır.
Sığorta şirkətləri satışları yalnız agentlər vasitəsi ilə həyata keçirməli və agentlərin həmin şirkətin təbliği və nüfuzunu müdafiə etməsi məsələsini tənzimləməlidirlər.
Bir agentin yalnız bir şirkət ilə işləməsi metodu tətbiq edilməli və həmin agentə istənilən məhsulun satışı şəraiti yaradılmalıdır. Agent alternativ şirkət axtarışında maraqlı olmamalıdır.Bazarın baş ağrısı olan collcentrlərlə əməkdaşlıq dayandırılmalı və qanunsuz endirim verən agentlərin lisenziyası ləğv edilməlidir.Şirkətlərin reytinq cədvəli daha çox satışa görə deyil,daha çox müştəri məmnunluğu əsasında təyin olunmalıdır.Sığorta şirkətləri qəza hadisələrinin sayı və ödənişlər barədə,həmçinin imtinalar barədə mütəmadi olaraq hesabat verməli və imtinaların söbəblərini açıqlamalıdlrlar.
Təkliflər çoxdur və mənə elə gəlir ki, bu təklifıır həyata keçirildiyi vəziyyətdə, bazarda bir canlanma yarana bilər.
-Taksi fəaliyyəti göstərən avtomobillər icbari Sığorta olmadan necə fəaliyyət göstərə bilərlır? Belə çixir ki, sürücülər barədə hır gün inzibati xəta protokolu tərtib edilir?
-Hələ ki, heç bir sürücü icbari sığorta olmadan avtomobil idarə etmir. Məhdud sayda sığorta şirkətləri var ki, komissiya ödəməmək şərti ilə,taksi xidməti göstərən avtomobillərin icbari sığortasını həyata keçirir.
Hələ ki…
Ancaq belə davam edərsə,o şirkətlərin də taksi sürücülərinə imtina edəcəkləri gün uzaqda deyil.
Çünki kiçik sığorta haqqı müqabilində,çox yüksək təminat öhdəliyi götürən Sığorta şirkəti,hadisə saylarının atrması müqabilində,çox tezliklə maliyyə problemləri ilə üzləşə bilərlər.
Bu halda çıxış yolu olaraq,onlar da taksi fəaliyyəti göstərən avtomobil sürücülərinə imtina vermək məcburiyyətində olacaqlar.
O halda sizin sualınızı cavablandırmaq mümkün olmayacaq.
Ancaq ümid edək ki,vəziyyət o həddə gəlib çatmayacaq.
-Mövcud vəziyyət agent bazarına necə təsir edir?
-Vəziyyət agentlər üçün çox acınacaqlıdır.
Bu gün agentlərin hüquqlarını müdafiə edəcək bir təşkilat yaxud bir qurum yoxdur. Onlar bir növ taleyin hökmü ilə baş-başa buraxılıblar.
Vaxtı ilə əməkdaşlıq etdiyim AXA MBASK Şirkəti pozulmuş hüquqlarımızın bərpası üçün çox böyük əziyyət və çox böyük vəsait sərf etdi.Nəticədə hüquqlarımız bərpa olundu.
Bu gün agentlər yaranmış şərait nəticəsində,qazanclarının 60-70 %-ni itiriblər. Bir çoxları ofislərini bağlayıb,hətta lisenziyalarından imtina etmək həddinə çatıblar.
Sığorta bazarının inkişafında və Sığorta şirkətlərinin təşəkkül tapmasında böyük əziyyıtləri olan Sığorta agentlərinə belə ögey münasibət yolverilməzdir və bağışlanılmaz səhvdir.
-Qanunvericiliklə icbari sığorta aparan şirkət, vətəndaşa avtomobilinin icbari şığortası ilə bağlı sığortalanaqdan imtina edə bilməz. Sizcə bu kimi hallarla bağlı nəzarət təşkil olunubmu? Belə hallarda vətəndaşların hüquqlarını kim qoruyur?
-Əlbəttə, qanunun tələbinə görə heç bir şirkət müraciət edən vətəndaşa, icbari sığorta məhsulu üzrə imtina edə bilməz.
Məsələ ondadır ki, vətəndan şirkətə deyil, sığorta agentinə müraciət edir. Və agent də əksər hallarda bu məhsullardan imtina etməyən şirkət vasitəsi ilə icbari sığorta satışını həyata keçirir. Heç bir komissiya almamasına rəğmən.
Məsələ ondadır ki, vətəndaşlar hələ də “qara siyahıya” düşmüş avtomobillər barədə tam məlumatsızdırlar. Bu kimi qanunsuz qərarları həyata keçirən sığorta şirkətləri ictimaiyyəti məlumatlamdırmaq barədə heç fikirləşmirlər də.
Nəticədə sığorta agenti ilə müştəri arasında bir konflikt və ya anlaşılmazlıq yaranır.
Agent öz nüfuzunu itirir və qarşılıqlı olaraq şirkətlərin də nüfuzuna xələl dəyir.
Ümumilikdə isə itirən,Sığorta sektoru olur.
Müştərilərin hüququnu Mərkəzi Bank, İSB və məhkəmələr qoruyur.
Ancaq hələ ki, vətəndaşlar tərəfindən bu və ya digər formada bir şikayət ünvanlanmayıb, itirilmiş hüquqlar barədə danışmaq tezdir.
Belə bir hal yaranarsa,vəziyyətin necə tənzimlənəcəyi barədə bir söz deyə bilmərəm. Bunu zaman göstərər.
Sığortalı Azərbaycan – https://sigortaliazerbaycan.com/ – Sigorta Medya Nəşridir – bütün hüquqlar qorunur
Sigorta Medya Türkiye – www.sigortamedya.com.tr
– Sığorta növləri və ümumi sığorta fəaliyyətləri haqqında ətraflı məlumat almaq üçün veb saytımıza daxil ola bilərsiniz. Hər gün daha inkişaf etmiş cəmiyyət olmaq məqsədi ilə addımlar atırıq. Sığorta xidmətlərinin nə qədər vacib olduğunu izah etmək, üçün ən son məlumat ları və xəbərləri daxil edirik. Faydalanmaq istədiyiniz sığorta növləri haqqında ətraflı məlumat əldə etmək üçün saytımıza nəzər yetirə bilərsiniz. Saytımız vasitəsi ilə eyni zamanda həm fərdi həm korporativ sığorta növləri ilə tanış ola və bütün suallarınıza dərhal cavab ala bilərsiniz. Bizim saytımızın köməyi ilə şəxsi pensiya və həyat sığortası ilə bağlı maraqlandığınız bütün suallara cavab tapa bilərsiniz – İqtisadi gündəm.
